به گزارش روابط عمومی سازمان امور اجتماعی کشور، به نقل از سید محمد بطحائی رئیس سازمان امور اجتماعی کشور، مرکز ملی رصد اجتماعی کشور تازه‌ترین وضعیت رشد جمعیت، تراکم و تحولات جمعیتی ایران در سال ۱۴۰۳ را منتشر کرد.

 داده‌هایی که تصویری روشن از کاهش پیوسته نرخ رشد جمعیت و تقویت مهاجرت از روستا به شهر ارائه می‌دهد. بر اساس این گزارش، میزان رشد طبیعی جمعیت ایران در سال ۱۴۰۳ برابر با ۰.۶۴ درصد بوده است.

بیشترین نرخ رشد در میان استان‌ها به سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، خراسان جنوبی و خوزستان اختصاص دارد؛ در حالی‌که گیلان برای نخستین‌بار با رشد طبیعی منفی روبه‌رو شده و استان‌های مازندران، مرکزی و البرز نیز به مرز رشد نزدیک به صفر رسیده‌اند.

اختلاف شدید تراکم جمعیت میان استان‌ها

تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد از مجموع ۳۱ استان کشور، ۲۱ استان تراکم جمعیتی بالاتر از میانگین ملی و ۱۰ استان پایین‌تر از آن قرار دارند. دامنه تراکم جمعیت در ایران بسیار گسترده است؛ از ۱۰۷۶.۹ نفر در هر کیلومترمربع در استان تهران تا تنها ۵.۷ نفر در خراسان جنوبی. این تفاوت قابل‌توجه، از ادامه تمرکز جمعیت در کلان‌شهرها و کاهش جذابیت برخی مناطق برای اسکان جمعیت حکایت دارد.

افزایش مستمر تراکم حسابی جمعیت

طبق داده‌های رسمی، تراکم حسابی جمعیت کشور طی چند دهه گذشته روندی صعودی داشته است. تراکم جمعیت ایران از ۳۰ نفر در هر کیلومترمربع در سال ۱۳۶۵ به ۴۸.۵ نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده و در سال ۱۴۰۳ نیز به ۵۳.۱ نفر افزایش یافته است. ثابت ماندن مساحت کشور و افزایش جمعیت، عامل اصلی این رشد مداوم عنوان شده است.

کاهش بلندمدت نرخ رشد و تغییر الگوی سکونت

نرخ رشد نسبی جمعیت ایران از سال ۱۳۵۵ تا ۱۴۰۳ به‌طور پیوسته در حال کاهش است. بالاترین رشد جمعیت در بازه ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ با رقم ۴۶.۷ درصد ثبت شده و این نرخ تا سال ۱۴۰۳ به ۴.۲ درصد کاهش یافته است. در همین حال، سهم جمعیت شهری با وجود رشد مداوم، آهنگ کاهشی پیدا کرده و در سال ۱۴۰۳ به ۵.۲ درصد رسیده است.

رشد منفی روستاها و مهاجرت پایدار به شهر

جمعیت روستایی کشور از سال ۱۳۶۵ وارد روند نزولی شده و از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ با رشد منفی همراه بوده است. هرچند در سال ۱۴۰۳ رشد خفیف ۰.۹ درصدی برای آن ثبت شده، اما روند مهاجرت روستا به شهر همچنان ادامه دارد و ساختار سکونت در کشور را به نفع شهرها تغییر می‌دهد.

چرخش آرام اما قطعی در الگوی جمعیتی ایران

مجموع داده‌های منتشرشده نشان می‌دهد ایران در حال تجربه دوره‌ای متفاوت از تحولات جمعیتی است؛ دوره‌ای که در آن کاهش نرخ رشد طبیعی، افزایش تراکم جمعیت، تنوع شدید منطقه‌ای و مهاجرت مداوم روستاییان به شهرها، چهره جمعیتی کشور را دگرگون می‌کند و ضرورت بازنگری در سیاست‌های جمعیتی و منطقه‌ای را پررنگ‌تر از گذشته نشان می‌دهد.

پایان/